Frank Zweegers

De prehistorische tempels van Malta zijn uniek in de hele wereld. Zij zijn de oudste nog bestaande stenen bouwwerken uit onze oudheid. De tempels dateren van 4000 – 2500 voor Christus en zijn daarmee ouder dan Stonehenge en ouder dan de piramides. Hun architectuur is prachtig en inspirerend en ook qua omvang zijn de tempels indrukwekkend. Lang bedekt door lagen aarde zijn ze uitstekend bewaard gebleven en genegeerd door de lange mars van de geschiedenis. In het begin van de negentiende eeuw werden ze herontdekt en zorgvuldig gerestaureerd door Europese en inheemse Maltese archeologen. Vanwege hun unieke karakter en hun schoonheid, zijn de belangrijkste tempelcomplexen terecht aangewezen als UNESCO World Heritage Sites.

Er is weinig bekend over de mensen die deze megalithische tempels gebouwd hebben. De oorspronkelijke bewoners van de Maltese eilanden waarschijnlijk ergens vóór 5000 voor Christus de zee van Sicilië overgestoken, die 58 mijl noordelijker ligt. De tempelbouwers waren graanboeren en veehouders. Zij aanbaden een moedergodin waarvan beeldjes gevonden zijn, verspreid over het gehele Middellandse Zee-gebied. Vergelijkbare beelden zijn ook te vinden op Malta, waarvan een aantal van unieke grote omvang. In de tempels van Malta werden dieren geofferd, zo blijkt uit vondsten. Verder is er weinig bekend over de riten en rituelen die er plaatsvonden. Hoewel de tempels groot zijn in de totale omvang, kunnen ze geen grote groepen herbergen. Openbare erediensten in grote groepen, zoals die typisch zijn in hedendaagse kerken en tempels, waren er niet mogelijk. Het is waarschijnlijk dat priesters en priesteressen rituelen uitvoerden in de tempels, zonder verder publiek.

Megalithische tempels van Malta (bron: wikimedia commons)

Over hoe de prehistorische Maltezen verder leefden is weinig bekend. Ze kenden geen schrift (het was immers nog de prehistorie) en hun beschaving plotseling in ongeveer 2500 voor Christus. Fascinerend, als je het Frank Zweegers vraagt… En zeker de moeite waard om eens te bezoeken!

De beeldhouwkunst heeft zich een groot deel van haar geschiedenis gericht op het spiegelen van het menselijk lichaam. En de revolutie in de moderne beeldhouwkunst concentreerde zich aanvankelijk ook op uitbeeldingen van de mens. Het waren bustes en hoofden en naakten die een reeks van vernieuwingen ondergingen in de periode 1906 tot 1916, in de handen van onder meer Brancusi, Picasso en Boccioni. Zij en hun tijdgenoten braken de organische context van het lichaam af, om die te plaatsen in een nieuwe, onontgonnen ruimte en beeldtaal.
 
Over de (beeldhouw)kunst zei Brancusi het volgende: “In de kunst is eenvoud geen doel, maar men komt door het benaderen van de ware betekenis van de dingen, ondanks zichzelf, tot eenvoud.” Dit typeert niet alleen zijn eigen stijl, maar ook dat van veel van zijn tijdgenoten. Het is een constante zoektocht naar puurheid, het elimineren van het overtollige.
 
Meer weten over Brancusi? 
Tip van Frank Zweegers: hoewel van slechte kwaliteit, enigszins aan de trage kant en met een soundtrack die het niet slecht zou doen in een horrorfilm, geeft deze Roemeense documentaire wel een bijzonder inzicht in de persoon Brancusi en zijn werk. Hij is Engels ondertiteld:
 

Ernst Barlach kan beschouwd worden als een modernist, maar de grondslag van zijn werk was en bleef de menselijke figuur, hoewel steevast aangekleed. In het begin van de twintigste eeuw werd Barlachs werk zo populair dat het al snel geassocieerd werd met een nogal dubieuze volkse clichés en ambachtelijkheid. Zijn beelden komen inderdaad vaak zwaar en zelfs achterhaald over. Zijn Man die zijn zwaard treks doet zo bijna middeleeuws aan. Toch past het werk van Barlach in zijn tijd: de terugkeer van de beeldhouwkunst naar elementaire vormen gaat gepaard met een bepaalde log- en strengheid. Wie daar doorheen kijkt, voelt de spanning tussen uiterlijke vorm en innerlijke expressie en het onderzoek dat daarmee gepaard is gegaan, en bovendien de menselijkheid en de zachtheid, die Barlach ook in zijn werk wist te leggen.

Ernst Barlach, Der Buchleser (1936)
Bron: Wikipedia

Classicisme wordt in elke periode opnieuw in haar bestaansrecht bevestigd, door de handen van een begenadigd kunstenaar. In 1861 was het Aristide Maillol, die de klassieke traditie een geldige moderniteit verleende. La Méditerranée is zijn meesterwerk: een lichaam dat omlijst en gedragen wordt door de ledematen, dragende en belastende elementen die volledig in harmonie zijn, en slechts enkele diagonalen om de constructie van het beeld te versterken.

Maillol, La Méditerrannée.
Foto: Michele Ahin, creative commons cc-by-sa 2.0 (generic license)

Het heroïsche dat bijvoorbeeld nog in het werk van Rodin zo belangrijk was, gaat in de jaren ’20 over naar een eerbetoon aan het schone, gezonde en sterke lichaam. Zo ook in de werken van Maillol, die afstapt van het archetypische, en zijn mensfiguren neerzet als unieke, monumentale figuren. Afgerond en gladgestreken in perfectie. Maillol is een grootmeester in de klassieke traditie, die zich tegelijkertijd afkeerde van neoclassistische beperkingen: geen psychologie, geen narratief, geen genre of kitsch, maar inspiratie in de pure eenvoudige mens.

Zelf zien
Wil je werk van Maillol met eigen ogen zien? Ga net als Frank Zweegers naar Boymans van Beuningen, waar La Méditerranée te bezichtigen is!

Beeldhouwer Auguste Rodin wordt van oudsher vaak ondergebracht bij de Impressionisten. Hij was ongeveer even oud als schilders Monet, Sisley, Renoir en Cézanne. En het schetsmatige van zijn werk, en de hanteringswijze van zijn materialen maakt dat hij zeker past tussen zijn tijdgenoten. Maar tegelijkertijd hield hij in grote mate vast aan de traditie waar de impressionisten juist van af wilden. Zo sloot hij aan op thema’s uit de mythologie en literatuur, en zocht hij in zijn werk naar passie en heroïek.

In dat werk wordt de tragiek van zijn tijd weerspiegeld. Geen buitenwereld die naar het werk is vertaald, geen vluchtigheid van wolken, of de zon. Goedbeschouwd is Rodin eerder een erfgenaam van Hugo, Gautier, Boudelaire en andere voorbeelden uit de Franse Romantiek, of zelfs van de Griekse klassieken. En hoewel zijn werk wellicht een eindpunt van de negentiende-eeuwse beeldhouwkunst vormt, is het tegelijkertijd een hoogtepunt en een waardige transitie naar de twintigste eeuw. Door zijn vasthouden aan tradities, maar experimenteren met materiaal maakte het voor latere kunstenaars mogelijk om het abstracte op te zoeken. Niet voor niets noemde Rodin zichzelf een brug tussen verleden en heden.

Auguste Rodin, Bourgeois de Calais. (bron: Wikipedia)

Tip van Frank Zweegers: In het echt aanschouwen? Dit beeld en meer, is te zien in Musée Rodin in Parijs.

In de Kunsthal Rotterdam is afgelopen week “Van velerlei pluimage” geopend: zeventiende-eeuwse waterverftekeningen van Andries Beeckman. De tentoonstelling vormt een schitterende reconstructie door Andries Beeckman van zijn reis naar de belangrijkste handelsvestiging van de VOC, Batavia (Jakarta). Daarbij maakte hij een uitvoerig en kleurrijk beeldverslag van de inwoners en dieren van Indonesië. Met een onmetelijke en aimabele nauwkeurig werden verschillende bevolkingsgroepen tot in detail door hem zijn vastgelegd, vaak voor de eerste keer, zonder stereotypes en zonder waarde-oordeel.

De tentoonstelling in de Kunsthal biedt een eenmalige gelegenheid om de originele tekeningen, die in de loop der eeuwen over Europa verspreid zijn geraakt, te bekijken en direct te vergelijken met het monumentale schilderij dat Beeckman naar aanleiding van zijn reis maakte. Onderhandelende Chinezen, marktvrouwen met groenten en fruit, paraderende Europeanen, voetbal spelende Javanen, vele door Beeckman geportretteerde bevolkingsgroepen komen hierop terug. Het anderhalve meter grote doek is een bijzondere bruikleen van het Rijksmuseum en wordt in de Kunsthal voor het eerst weer herenigd met een ander pareltje; het album met 55 waterverftekeningen uit de Bibliothèque de l’Arsenal uit Parijs.

Japanse Christen in Jakarta (1656)
bron: commons.wikimedia.org

Zien? Frank Zweegers vindt het een aanrader. En je hebt gelukkig nog ruim de tijd; Van velerlei pluimage loopt nog tot en met 11 mei.

Vrijwel iedere kunstliefhebber zal hem kennen; Vincent van Gogh. Eén van de bekendste schilders ter wereld, met een aantal eigenaardige verhalen. Maar vooral bekend om een zijn prachtige werken, geniet ervan!

De aftiteling van Lego Movie is awesome. En dat komt doordat hij helemaal is gebouwd in lego en gedraaid in stop motion. Dat betekent steentje voor steentje opgebouwd, en per frame een beeldje geschoten. Om dat te doen is er al aan begonnen, terwijl het maken van de echte fim pas net was begonnen. Want twee-en-een-halve minuut stop motion maken op die schaal, dat is een enorme klus. De makers waren op hun beurt dolblij, want wie mag er nou een jaar gelegitimeerd met lego spelen? En het eindresultaat is om van te houden. Direct al. Het aanstekelijke muziekje werkt daarbij natuurlijk ook mee. Hier kun je het eindresultaat zien!

.

Tip van Frank Zweegers: wil je meer weten over het project? Lees dan ook het uitgebreide interview op artofthetitle.com

Gebruikt door architecten en projectontwikkelaars, maar wat mij betreft soms ook zeker kunstwerken. Wat denk jij?

De nieuwe opnamedata en -locaties van Tussen Kunst & Kitsch zijn bekend. Op nog zes maandagen wordt er in het hele land opgenomen. De eerste opnamedag in Leeuwarden is al geweest, verder kun je op de volgende dagen en plaatsen terecht:
 
Maandag 3 februari: Het Spoorwegmuseum in Utrecht
Maandag 24 februari: Stedelijk Museum in Schiedam
Maandag 7 april: Modemuseum in Hasselt (België)
Maandag 28 april: Museum Kranenburgh in Bergen N.H.
Maandag 12 mei: Noordbrabants Museum in Den Bosch
Maandag 26 mei: Afrika Museum in Berg en Dal
 
Op de opnamedagen mag je drie voorwerpen meenemen. Of die waardevol zijn of niet, dat gaan de deskundigen van Tussen Kunst & Kitsch bepalen. Misschien heb je wel een schat in handen, maar dat weet je natuurlijk pas na de taxatie.
 
Kaarten bestellen
Voor de opnamedagen moet je van tevoren kaarten bestellen. Dat kan online in de AVRO-webshop, of telefonisch tijdens kantooruren via 0900- 777 999 6 (€0,15 p/m). Kies optie 1 in het menu!